მშობლები ხშირად მოგვმართავენ ჩივილით და კითხვით ”სველი ცხვირის“ სინდრომი ანუ ეს გაუთავებელი სურდო (რინიტი), ალერგიის თუ გაციების შედეგია? სიმპტომები ცნობილია: ცხვირით სუნთქვის გაძნელება, ჭარბი გამონადენი, რომელიც შეიძლება იყოს გამჭვირვალე, წყლისებრი კონსისტენციის ან ბლანტი, მომწვანო-მოყვითალო ფერის. რინიტი შეიძლება იყო როგორც ალერგიული , ასევე ინფექციური და შესაძლებელია ამ ორი ფორმის უკან იდგეს ასევე ვაზომოტორული რინიტი, რომელიც ბავშვთა ასაკში არცთუ ისე იშვიათია და დაკავშირებული არ არის გაციებასთან თუ ალერგიასთან. ამდენად არ ღირს „ცნობილი ცხვირის გამხსნელი წვეთების“ უექიმოდ დანიშვნა ( გამონაკლის შეადგენს ფიზიოლოგიური ხსნარი).
თუ როგორ დავადგინოთ სურდოს გამომწვევი მიზეზი და რა ზომები მივიღოთ მის სამკურნალოდ?
[if !supportLists]1. [endif]რინიტი ვაზომოტორული (ნეიროვეგეტატიური) – განპირობებულია სისხლძარღვთა ტონუსის რეგულაციის მოშლით და ვლინდება უხვი წყლიან – ლორწოვანი სეკრეტის გამოდინების შეტევებით და ცხვირის დაცობით, მისი ლორწოვანის შეშუპების გამო. ეს არის უმიზეზო შეტევები, რაც გამოიხატება ცხვირით სუნთქვის გაძნელებით და ცხვირიდან გამონადენით. ანუ ცივი ჰაერის, ძლიერი სუნის ან სხვა გარეგანი გამღიზიანებლის შემოქმედების შედეგად წარმოქმნილი სურდო. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სისხლძარღვები რეაგირებს ნებისმიერ გარეშე და შიდა გაღიზიანებაზე. ამ ფორმის რინიტს ორგანიზმის ნერვულ-სისხლძარღვოვანი დარღვევები და ჰორმონული ძვრები იწვევს. მკურნალობა შეიძლება იყოს თერაპიული და ძალიან იშვიათად ქირურგიულიც. საჭიროა, ერთდროული ზემოქმედება ნერვულ, სისხლძარღვოვან და ენდოკრინულ სისტემებზე. ეს შეტევები ხანმოკლეა და ასევე უმიზეზოდ გაივლის. ვარაუდობენ, რომ აღნიშნული რეაქცია დაკავშირებულია ნერვულ-რეფლექსური მექანიზმების დარღვევასთან, რის გამოც ზიანდება ცხვირის ნორმალური ფიზიოლოგია.
[if !supportLists]2. [endif] ინფექციური რინიტი ვითარდება ზედა სასუნთქი გზების სხვადასხვა მიკრობებით დაზიანების შედეგად.მწვავე ინფექციური სურდო მიეკუთვნება ყველაზე გავრცელებულ დაავადებათა რიცხვს და გამოიხატება ცხვირის ღრუს ლორწოვანი გარსის მწვავე კატარული ანთებით. სურდომ, წესით, დაახლოებით, რვა დღეში უნდა გაიაროს. მწვავე რინიტი თავისთავად საფრთხეს არ წარმოადგენს, თუ არ გართულდა. მისი გართულებებია: –ცხვირის დანამატი წიაღების ჩირქოვანი ანთება – ჰაიმორიტი, ფრონტიტი, ეთმოიდიტი, –შუა ყურის მწვავე ჩირქოვანი ანთება; –სალპინგიტი – ცხვირ-ხახისა და შუა ყურის დამაკავშირებელი მილის ანთება; –სეკრეტორული ოტიტი – არაანთებითი სითხის დაგროვება შუა ყურში; –ლარინგიტი; –ტრაქეიტი.
ჩვილებში სურდო სერიოზული დაავადებაა. ვინაიდან ბავშვს ცხვირის სავალები ვიწრო აქვს, უმნიშვნელო შეშუპებაც კი ცხვირის სრულ დახშობას იწვევს. ამის შედეგად მკვეთრად ირღვევა ძუძუს წოვის პროცესი და ფერხდება ზრდა-განვითარება. მკურნალობა უპირატესად სუნთქვის აღდგენას ისახავს მიზნად. ამისთვის კვებამდე 5 წუთით ადრე ბავშვს ცხვირში უნდა ჩავაწვეთოთ 0,001%-იანი ნაზივინი, დღის განმავლობაში კი ვაწვეთოთ ფიზიოლოგიური ხსნარი ცხვირის ღრუს ჩასარეცხავად და ლორწოვანი გარსის აღსადგენად
3. ალერგიული რინიტი ორგანიზმის რეაქცია ალერგენებზე - ძირითადი მიზეზია ალერგენსა და ქსოვილურ ანტიგენებს შორის სპეციფიკური რეაქცია, რომლის შედეგადაც გამოიყოფა ქიმიურად აქტიური ნივთიერებები – ჰისტამინი, აცეტილქოლინი, სეროტონინი და სხვა, რომლებიც ხელს უწყობს დაავადების კლინიკურ გამოვლენას. ალერგიული ფორმისთვის დამახასიათებელია ლორწოვანი გარსის შეშუპება, ცხვირიდან ძალიან თხელი, ზოგჯერ წყალივით გამონადენი. ხშირად ალერგიულ რინიტს ერთვის ბრონქული ასთმა და ცხვირის პოლიპოზიც. მკურნალობა კომპლექსურია და ადგილობრივ თერაპიასთან ერთად ალერგენის დადგენასაც მოითხოვს, ხოლო თანმხლები დაავადებების შემთხვევაში – მათ მკურნალობას.
ზოგად გართულებათა თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია ბავშვი გავასინჯოთ ექიმ–ოტოლარინგოლოგს , დადგინდეს რინიტის წარმომავლობა და შემუშავდეს მკურნალობის სქემა. კლინიკური სურათი და ანამნეზური მონაცემები წამყვანია ამ ნოზოლოგიების დიფერენცირებისთვის, თუმცა ხშირ შემთხვევაში აუცილებლობას წარმოადგენს სისხლში „ე“ იმუნოგლობინის აღმოჩენა Е (IgE). ცხვირის ნაცხში კი ეოზინოფილების ნორმის დადგენა.